Stadsgesprek

Net als andere gemeenten in Nederland staat de gemeente Utrecht voor de uitdaging om de energietransitie van de stad in goede banen te leiden. Belangrijke voorwaarde is actieve betrokkenheid van haar inwoners en om die reden organiseerde de gemeente het 'Stadsgesprek Nieuwe Energie'.

In het stadsgesprek werd met verschillende groepen nagedacht over mogelijke spelregels voor de energietransitie. Door het uitwisselen van ideeën kwamen de deelnemers tot ontwerp-spelregels die getest konden worden in de hele stad. Bekijk het rapport van de gemeente Utrecht, met daarin ook de QandR visuals.

In verband met de coronamaatregelen konden er geen fysieke gesprekken plaatsvinden. In plaats daarvan werden 6 digitale gesprekken georganiseerd: 1 voor jongeren, 3 voor Utrechters vanaf 18 jaar, 1 voor ondernemers en 1 voor energie-initiatieven. Vanwege de hoge opkomst per bijeenkomst werd de groep bij veel gesprekken via breakout rooms in tweeën gesplitst, resulterend in een totaal van 11 sessies. Gelukkig ondersteunt QandR deze breakout functie ook en biedt het bovendien de mogelijkheid om na afloop de resultaten van elke sessie in de rapportage samen te voegen. Bekijk hier de resultaten van 11 samengevoegde sessies, waarin totaal 235 deelnemers input gaven.

Ter introductie van het onderwerp Duurzame Energie koos de gemeente voor een Poll om een aantal quizvragen voor te leggen waarmee de kennis over de huidige energiehuishouding van Utrecht werd gevisualiseerd. Ook werd het Moodboard gebruikt om iedereen te vragen wat zij zelf zouden kunnen bijdragen aan de energietransitie.

In diezelfde introductie werd de Poll ingezet om erachter te komen waar de deelnemers het graag over wilden hebben. Deelnemers konden onder meer kiezen uit: zonnepanelen, isoleren en windmolens. Nadat de groep een keuze had gemaakt gebruikte de facilitator de Remote Control om snel naar dat onderwerp te navigeren. QandR's interactiviteit droeg ook tijdens de rest van de sessie bij aan een actieve en aandachtige betrokkenheid bij alle deelnemers. Met een reeks van werkvormen maakte QandR het heel makkelijk om aan het gesprek bij te dragen.

QANDR is een instrument dat ruimte geeft aan een digitaal gesprek en dat deelnemers inspireert en activeert. Deze ruimte wordt gecreëerd door de beweging van hun stip en tijdens het gesprek zie je dat ze elkaar beïnvloeden, van gedachten veranderen en met nieuwe ideeën komen.

Lars Schotel - Participatie adviseur | Gemeente Utrecht

Bij het onderwerp zonnepanelen werd als eerste stilgestaan bij de huidige situatie in Utrecht, dus feiten en cijfers over het aantal en soort daken dat inmiddels zonnepanelen heeft en wat de ambitie is van de gemeenteraad.

Vervolgens werd a.d.h.v. een Dilemma met de groep stilgestaan bij de keuzes die er zijn in het soort bestemming dat je aan daken kan geven. Ze kunnen voor zonnepanelen gebruikt worden maar in deze drukbewoonde stad hebben ook beplanting en/of sportvelden een belangrijke toegevoegde waarde. Het Dilemma heeft ten opzichte van de Poll als voordeel dat deelnemers een meer specifieke positie kunnen innemen. Dus in plaats van zwart-wit of voor-tegen kunnen zij (ook live tijdens het gesprek) hun stip continu over de de lijn tussen de twee extremen bewegen. Dit heeft als voordeel dat het gesprek een meer genuanceerd karakter krijgt en er ook ruimte is om op basis van goed luisteren en wederzijdse argumenten je positie (standpunt) aan te passen.

Elke gesprek over een onderwerp werd afgesloten met een Wordcloud waarin expliciet gevraagd werd naar risico's die bewoners zagen rond de aanbouw van zonnepanelen zodat hier in de vormgeving van spelregels rekening mee gehouden kon worden.

Bij isoleren werd als eerste stilgestaan bij de verschillende soorten isolatie, zoals dak-, vloer- en gevelisolatie, alsmede de mogelijkheid om isolerend glas te gebruiken. Hieruit werd duidelijk dat de warmtevraag duidelijk afneemt nadat de isolatie is toegevoegd en in veel gevallen de terugverdientijd minder dan 5 jaar bedraagt.

Vervolgens werd de huidige status van het isoleren besproken waarbij slechts 17% van de woningen in Utrecht een energielabel A heeft. En waarbij aangegeven werd dat vooral wanneer meer huizen van het gas af gehaald worden de noodzaak van het isoleren groter wordt.

Aan de hand van een Dilemma werd besproken wie er nu verantwoordelijk is voor het isoleren en ik welke mate de gemeente daarbij een begeleidende rol op zich moet nemen. In een Quadrant werd daar nog specifieker op ingegaan door op één as te vragen of dit huis per huis moet, of dat het beter is om een hele straat in één keer te isoleren, en op de andere as te vragen of de financiële stimulans moet komen uit de terugverdientijd of dat een hogere OZ-belasting voor huizen met een slecht energielabel ook bespreekbaar is. Zowel het dilemma als de quadrant gaven daarbij weer de mogelijkheid om een genuanceerd standpunt in te nemen.

Tot slot werden Polls en Wordclouds gebruikt om te kijken wat de deelnemers belangrijk vinden bij het isoleren, en welke spelregels daaruit moeten volgen. De Wordcloud heeft als voordeel dat de minder spraakzame deelnemers een inbreng kunnen geven en dat deelnemers elkaar ideeën kunnen upvoten, waarbij die dan groter worden in de Wordcloud.

Het principe van duurzame energie is mooi en in algemene zin zijn er veel voorstanders voor te vinden. Maar wanneer dit abstracte doel vertaald wordt naar concrete oplossingen, dan kunnen er ineens ook veel tegenstanders opstaan. Het meest sprekende voorbeeld is de windmolen. Duidelijk een oplossing die duurzame energie oplevert, maar waarbij die meeste mensen hem liever niet in hun achtertuin hebben staan.

In een Poll werd als eerste gepolst wat nu de beste plek is om windmolens te plaatsen. Vervolgens werd er a.d.h.v. een Dilemma besproken of er combinaties mogelijk zijn tussen recreatie en natuur en windmolens, waarbij duidelijk was dat niet iedereen in de groep hier dezelfde mening op nahield.

Uit de Wordcloud aan het eind van de discussie kwam naar voren dat geluidsoverlast een duidelijke zorg is, vooral als ze geplaatst worden in de buurt van woonwijken en dat men vooral bang is dat de molens ten koste van de natuur gaan.

Doel van alle sessies was om te horen hoe Utrechters aankijken tegen het overstappen naar duurzame energie. En of de gemeente tot betere afspraken kan komen om de bijdrage van inwoners, organisaties en de gemeente te vergroten. Deze nieuwe "spelregels" zouden kunnen helpen om de afspraken uit het Klimaatakkoord goed uit te voeren onder leiding van de gemeente.

QandR biedt met haar modules ook goede mogelijkheden om aan het eind van het gesprek samen met de deelnemers te reflecteren en te kijken welke dingen er beter kunnen. Zeker op een totaal van 140 deelnemers is een 7,66 een erg goed gemiddelde voor deze stadsdialoog. Dit geeft duidelijk aan dat deelnemers zich gehoord voelden en het waarderen hoe de gemeente de inspraak organiseert. Deze gemiddelde waardering over alle 11 sessies is een mooi voorbeeld van de manier waarop je QandR kunt gebruiken om de resultaten van meerdere sessies samen te voegen.

Ook de Wordcloud kan goed gebruikt worden in de reflectie door deelnemers te vragen naar tips die zij hebben voor een volgend gesprek. Omdat er in totaal over 11 sessies 210 ideeën werden ingezonden is dit een erg grote Wordcloud geworden, maar het laat ook goed zien dat deelnemers juist graag meer aan het woord zijn, die diepte in het gesprek expliciet zoeken, graag vooraf ook meer inleesmateriaal toegestuurd krijgen en het liefst in wat kleinere groepen over de onderwerpen discussiëren.

Het stadsgesprek toont aan dat burgers zich heel graag willen mengen in de dialoog over het verduurzamen van hun stad en hier ook expliciete ideeën over hebben. De behoefte aan meer inspraak is groot en wanneer een gemeente deze inspraak op een goede manier weet te organiseren zullen er vanuit bewoners en ondernemers goede genuanceerde ideeën naar boven komen, die in een vervolgfase ook op meer steun kunnen rekenen. Juist die diepgaande dialoog geeft die vervolgstap in de implementatie een grote kans op succes.

Er zijn met QandR al een groot aantal gesprekken gevoerd in het kader van de energietransitie. In samenwerking met onze partners hebben we deze ervaringen verzameld en verwerkt in zogenaamde templates. Dit zijn kant-en-klare discussiestructuren die beschikbaar zijn voor nieuwe QandR gebruikers. Je kunt ze direct inzetten in jouw sessies, zoals een discussie over windmolens of het plaatsen van zonnepanelen. Klik hier om ze allemaal te bekijken. Na het selecteren van de juiste template wordt deze naar het QandR dashboard gekopieerd. Deze kopie kun je vervolgens met behulp van de sessie editor verder inrichten naar de context van jouw situatie.

Wil je een keer meemaken hoe QandR werkt? Boek dan hier een gratis demo. Hierin demonstreren we een live sessie en laten we je daarna zien hoe je via het QandR dashboard zelf een sessie inricht. Wil je gewoon gelijk zelf aan de slag, vraag dan een facilitator account aan.